Ωκεανός και Μούσες στην αρχαία πόλη Ζεύγμα

Εξαιρετικής ωραιότητας είναι τα τρία ψηφιδωτά που έφερε τις τελευταίες μέρες στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη στα τουρκικά σύνορα με τη Συρία.




Αποτελούν λαμπρά τμήματα της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, πλουτίζουν όμως και τη δική μας, την ελληνική, καθώς η αρχαία πόλη στην οποία εντοπίσθηκαν είναι η πόλη Ζεύγμα της ελληνιστικής εποχής. Την είχε ιδρύσει ο Σέλευκος Νικάτωρ, διάδοχος του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Το ένα ψηφιδωτό παριστά τις εννέα Μούσες (σε πορτρέτα) και κοσμούσε μεγάλο δωμάτιο στο σπίτι που οι αρχαιολόγοι έχουν ονομάσει «Οίκο των Μουσών», λόγω της ιδιαίτερης φινέτσας στα αρχιτεκτονικά στοιχεία και στον διάκοσμό του. Στο κέντρο εικονίζεται η Καλλιόπη και γύρω της οι λοιπές αδερφές της. Κατά τον Ησίοδο η Καλλιόπη ήταν η μεγαλύτερη και ευγενέστερη από τις 9 Μούσες, προστάτις της Επικής Ποίησης και της Ρητορικής, καθώς και όλων των Καλών Τεχνών (Καλλιέπουσα), άρα η επιλογή της στο κέντρο της σύνθεσης δεν είναι παράξενη.

Το δεύτερο ψηφιδωτό παριστά τον Ωκεανό και την Τιθύ και είναι ωραιότερο από ένα άλλο με παρόμοια σύνθεση που έχει βρεθεί σε διαφορετικό χώρο. Η ζωηρότητα των μορφών, η ομορφιά τους και τα θαυμάσια χρώματα εντυπωσιάζουν. Μάλιστα, οι ειδικοί λένε ότι έχουν χρησιμοποιηθεί ειδικά κατασκευασμένες γυάλινες ψηφίδες. Το τρίτο είναι μικρότερων διαστάσεων και παριστά νεαρό άνδρα.

Τα τρία ψηφιδωτά είναι του 2ου αιώνα μ.Χ., έχουν δηλαδή δημιουργηθεί κατά τη ρωμαϊκή εποχή. Στο ψηφιδωτό με τις Μούσες, το όνομα της καθεμιάς είναι γραμμένο στα ελληνικά, καθώς η ελληνιστική κοινή ήταν η διεθνής γλώσσα της εποχής.

Ωστόσο, οι επιστήμονες που ξενάγησαν τον Τύπο στην ανασκαφή αναφέρουν την πόλη Ζεύγμα ως ρωμαϊκή, ενώ ιδρύθηκε κατά την ελληνιστική περίοδο, το 300 π.Χ. από Μακεδόνα ο οποίος και ίδρυσε τη δυναστεία των Σελεκυιδών, και ακόμα και το όνομά της είναι ελληνικό.

Το οφείλει στη γέφυρα με λέμβους που κατασκεύασε ο Σέλευκος και χρησιμοποιούνταν επί αιώνες, ώσπου ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Τραϊανός έκτισε νέα λίθινη. Η πόλη είχε δύο τμήματα- συνοικίες, στην ουσία ξεχωριστές πόλεις, τη Σελεύκεια στην ανατολική όχθη του Ευφράτη και την Απάμεια στη δυτική.

Τον 1ο π.Χ. αιώνα έγινε τμήμα της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, την ίδια εποχή που οι Πάρθοι κατέλαβαν την Απάμεια και έκαναν τον Ευφράτη σύνορο. Κατόπιν πέρασε στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία και διατηρήθηκε έως το 637 μ.Χ. όταν καταλήφθηκε και λεηλατήθηκε από τους Αραβες, οπότε σταδιακά εγκαταλείφθηκε.

Η αρχαία πόλη με τη μεγάλη ιστορία σήμερα είναι κατά 80% κάτω από τα νερά, καθώς κατακλύστηκε παρά τις τεράστιες διαμαρτυρίες διεθνώς και βρέθηκε στον πυθμένα τεχνητής λίμνης του φράγματος Μπιρετσίκ.

Οι αρχαιολόγοι είχαν δώσει τότε μάχη με τον χρόνο, δουλεύοντας νυχθημερόν, για να ανασκάψουν ό,τι προλάβαιναν. Θαυμάσιας ποιότητας ψηφιδωτά εκτίθενται τώρα στο κοντινό Μουσείο του Γκαζίαντεπ. Οι ανασκαφές μέχρι τώρα έχουν κοστίσει 7 εκατ. τουρκικές λίρες. Η ανασκαφή στον Οίκο των Μουσών θα συνεχιστεί του χρόνου.

Πηγή: Έθνος