Ακρόπολη Κουκουναριών Πάρου: από τον Μυκηναίο ηγεμόνα στον οικισμό της εποχής του Αρχιλόχου

Η Ακρόπολη των Κουκουναριών Πάρου, που πρωτοκατοικήθηκε την 5η χιλιετία π.Χ., έγινε έδρα Μυκηναίου ηγεμόνα τον 12ο αι. π.Χ. και άκμασε τον 8ο αι. π.Χ., θα είναι το θέμα ομιλίας του επίτιμου εφόρου Αρχαιοτήτων Δημήτρη Σκιλάρντι, τη Δευτέρα 16 Φεβρουαρίου 2015 και ώρα 18:00 στο Αμφιθέατρο του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου.

Η διάλεξη, με θέμα «Ακρόπολη Κουκουναριών Πάρου: από τον Μυκηναίο ηγεμόνα στον οικισμό της εποχής του Αρχιλόχου» πραγματοποιείται στο πλαίσιο των ομιλιών που οργανώνει η Εταιρεία των Φίλων του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου.

Μια σπάνια περίπτωση αρχαιολογικού παλίμψηστου με επάλληλες αρχαιολογικές φάσεις από την 5η χιλιετία πΧ μέχρι την εποχή του λυρικού ποιητή της Πάρου Αρχιλόχου (7ος αι. π.Χ.), αποτελούν οι Κουκουναριές της Πάρου.

Η ακρόπολη των Κουκουναριών βρίσκεται στον κόλπο της Νάουσας, στην βόρεια Πάρο, ενώ οι ανασκαφές στην περιοχή δρομολογήθηκαν υπό την αιγίδα της Αρχαιολογικής Εταιρείας το 1976. Στη θέση βρέθηκαν κατάλοιπα που χρονολογούν την πρώτη κατοίκησή της στην Ύστερη Νεολιθική περίοδο (5η χιλ. π.Χ.), ενώ αντιπροσωπευτικά αρχιτεκτονικά κατάλοιπα διατηρούνται για κάθε περίοδο της μακράς ιστορίας της.

Στην Ύστερη Νεολιθική και Πρωτοκυκλαδική περίοδο (5η - 4η χιλ. π.Χ.) χρονολογούνται τα πρώτα σημαντικά στοιχεία κατοίκησης στον λόφο, ο οποίος μεταβλήθηκε σε οχυρωμένη ακρόπολη και σε έδρα Μυκηναίου ηγεμόνα τον πρώιμο 12ο αι. π.Χ. Την Ακρόπολη -όπου ανακαλύφθηκε πλούσιο ηγεμονικό συγκρότημα- οχύρωσαν Μυκηναίοι φυγάδες που εγκαταστάθηκαν στην Πάρο μετά την καταστροφή των μυκηναϊκών ανακτόρων της ηπειρωτικής Ελλάδας (περί το 1200 π.Χ.).

Καταστράφηκε στη διάρκεια εκτεταμένης πυρκαγιάς γύρω στο 1150 πΧ για να κατοικηθεί αμέσως μετά, όπως φανερώνουν αρχαιολογικά κατάλοιπα της προχωρημένης Μυκηναϊκής ΙΙΙΓ και της Πρωτογεωμετρικής περιόδου. Με την έναρξη της Εποχής του Σιδήρου, η ακρόπολη μεταβλήθηκε σε σημαντική οικιστική θέση.

Λιθόκτιστες και αυτοτελείς κατοικίες αριστοκρατών συνθέτουν τον γεωμετρικό οικισμό των Κουκουναριών, ο οποίος άκμασε τον 8ο αι. π.Χ. και εγκαταλείφθηκε γύρω στα 700 π.Χ.

Η τελευταία φάση κατοίκησης ανήκει στην πρώιμη Αρχαϊκή περίοδο. Όταν ο οικισμός άρχισε να αποκτά χαρακτηριστικά μικρής οργανωμένης πόλης, απλώθηκε στις νότιες κλιτύες του λόφου, με τις κατοικίες να περιβάλουν το Ιερό της θεάς Αθηνάς και παλαιότατο ναό του 700 π.Χ., που περιλάμβανε και τέμενος με βωμό.

Κοντά στον ναό, η ανασκαφή αποκάλυψε ενδείξεις για την ύπαρξη αρχαίας αγοράς και αρχαϊκού κτιρίου, με ευρήματα που επιτρέπουν την ταύτισή του με πρώιμο Πρυτανείο. Ο οικισμός, εγκαταλείφθηκε ειρηνικά γύρω στα μέσα του 7ου αι. πΧ, την ίδια περίοδο που εγκαταλείφθηκαν και άλλοι οικισμοί στον κόλπο της Νάουσας. Ο ναός της Αθηνάς συνέχισε να προσελκύει πιστούς μέχρι τα τέλη του 3ου αι. π.Χ.


Πηγή: Real, ΑΠΕ-ΜΠΕ, Ανασκαφή