Ο,τι απέμεινε από το συμπόσιο 6 φίλων της κλασικής Αθήνας

 Με αφορμή την ανέγερση μιας οικοδομής το 2007 στην Κηφισιά, η Β' Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων πραγματοποίησε μια σωστική ανασκαφή που αποκάλυψε μέρος του τοπικού νεκροταφείου του 6ου και του 5ου αι. π.Χ.


Οι τάφοι ανήκαν στα συνηθισμένα είδη που προορίζονταν για τους απλούς ανθρώπους της πόλης, ήταν δηλαδή μικροί λάκκοι, κεραμοσκεπείς τάφοι, εγχυτρισμοί, δηλαδή ταφές σε μεγάλα αγγεία που προορίζονταν για μικρά παιδιά, και πρωτογενείς πυρές, δηλαδή καύσεις των νεκρών που πραγματοποιούνταν εντός του λάκκου.














Το μελαμβαφές πήλινο αγγείο πόσεως που βρέθηκε στον τάφο της Κηφισιάς.

Σε έναν κεραμοσκεπή τάφο, στον οποίο δεν βρέθηκαν οστά, αποκαλύφθηκε ένα μοναδικό και αναπάντεχο εύρημα. Ένα μελαμβαφές πήλινο αγγείο πόσεως (σκύφος, δηλαδή ποτήρι) το οποίο χρονολογείται στο διάστημα από το 480 ως το 465 π.Χ. και το οποίο συνήθως χρησιμοποιούνταν στα συμπόσια. Στην επιφάνεια του αγγείου ήταν χαραγμένα εντός πλαισίου τα εξής ονόματα:

ΑΡΙΣΤΕΙΔΟΥ
ΔΙΟΔΟΤΟΥ
ΔΑΙΣΙΜΟΥ
ΑΡΡΙΦΡΟΝΟΣ
ΠΕΡΙΚΛΕΟΥΣ
ΕΥΚΡΙΤΟΥ

Στη βάση του αγγείου ήταν χαραγμένο το όνομα ΔΡΑΠΕΤΗΣ.






Ο τάφος μετά την ανασκαφή.

Από αυτά είναι γνωστά σ' εμάς τα ονόματα του Αριστείδη του αποκαλούμενου «δίκαιου» και του Περικλή, του ανδρός που συνέδεσε το όνομά του με την πολιτική, οικονομική και πολιτιστική ακμή της Αθήνας. Και όπως συμβαίνει συχνότατα με την αρχαιολογική έρευνα, προέκυψαν περισσότερα ερωτήματα από απαντήσεις: είναι, άραγε, οι προαναφερόμενοι οι γνωστοί, επιφανείς Αθηναίοι; Γιατί γράφτηκαν αυτά τα ονόματα στην επιφάνεια του αγγείου; Tι σχέση μπορεί να είχαν αυτοί οι άνδρες μεταξύ τους; Συνδέεται το όνομα που αναγράφεται στη βάση του αγγείου (ΔΡΑΠΕΤΗΣ) με τα άλλα ονόματα; Αν τα ονόματα ταυτίζονται με τους επιφανείς Αθηναίους, πώς κατέληξε το αγγείο σε έναν απλό τάφο στην Κηφισιά; Κατά τη γνώμη μας, η απάντηση βρίσκεται στο όνομα Αρρίφρων, ένα σπάνιο ανδρικό όνομα, που, όμως, σύμφωνα με τον Πλούταρχο, το έφεραν δύο από τα μέλη της οικογένειας του Περικλέους Ξανθίππου Χολαργέως. Ο ένας ήταν ο παππούς και ο άλλος, ο μεγαλύτερος αδελφός του.


Ο τάφος μετά την ανασκαφή.



Πιθανόν, οι έξι άνδρες που αναγράφονται στο αγγείο να βρέθηκαν σε ένα συμπόσιο και σε ανάμνηση της συνάντησής τους να χαράχθηκαν τα ονόματα, ξεκινώντας από τον πρεσβύτερο. Είναι γνωστό ότι στην αρχαία Ελλάδα τα συμπόσια ήταν μια διαδεδομένη συνήθεια, όπου γίνονταν συναθροίσεις φίλων, που ήταν πάντα άνδρες. Διασκέδαζαν πίνοντας κρασί, τρώγοντας διάφορα εδέσματα και συζητώντας για πολλές ώρες. Οι συγκεντρώσεις αυτές αποτελούσαν έναν από τους πιο αγαπημένους τρόπους ψυχαγωγίας.









Τέλος, η λέξη ΔΡΑΠΕΤΗΣ στη βάση του αγγείου είναι όνομα που δηλώνει ιδιότητα και ο κάτοχός του ίσως ήταν κάποιος ο οποίος δραπέτευσε, πιθανόν κάποιος δούλος. Ενδεχομένως ο δούλος αυτός να σέρβιρε τους παρευρισκόμενους στο συμπόσιο και να κράτησε το αγγείο ως ενθύμιο λόγω της σπουδαιότητας των προσώπων, χαράσσοντας το όνομά του στη βάση του. Είτε είναι έτσι είτε όχι, είναι σαφές ότι το εύρημα που αποκαλύφθηκε στον τάφο του ΔΡΑΠΕΤΗ αποτελεί τη μαρτυρία μιας ιδιωτικής στιγμής στην ιστορία ορισμένων ανδρών που άλλαξαν την Ιστορία της πόλης.

* H Γαλήνη Δασκαλάκη είναι Αρχαιολόγος της Β' Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, ΥΠΠΟA.

Πηγή: Γ. Δασκαλάκη, LiFO, Έρρωσο