Βρέθηκε χάλκινη προσωπίδα του θεού Πάνα στο Ισραήλ

Αρχαιολόγοι στο βόρειο Ισραήλ ανακάλυψαν χάλκινη προσωπίδα 2.000 ετών που πιστεύουν ότι απεικονίζει τον Πάνα, τον αρχαίο Έλληνα θεό των κοπαδιών και των βοσκών, γνωστός για την αγάπη του στη μουσική και τη σεξουαλικότητα.

Μια ομάδα ερευνητών από το Zinman Institute of Archaeology  του πανεπιστημίου της Χάιφα ανακάλυψε την προσωπίδα κατά τη διάρκεια ανασκαφής στο εθνικό πάρκο Susita στο Golan, ανατολικά της θάλασσας της Γαλιλαίας. Η Susita, ήταν γνωστή με το λατινικό όνομα Ίππος, γνωστή στην αρχαιότητα με το όνομα Paneas, και καταστράφηκε από σεισμό το 749 μ.Χ.

«Η πρώτη σκέψη που πέρασε από το μυαλό μου ήταν, «Γιατί εδώ, πέρα από τα όρια της πόλης;». Η μάσκα είναι τόσο βαριά που δεν θα μπορούσε απλά να είχε μεταφερθεί έξω από την πόλη», δήλωσε ο Michael Eisenberg, διευθυντής της ανασκαφής.

Η μάσκα είναι ασυνήθιστα μεγάλη σε σύγκριση με άλλες χάλκινες μάσκες της Ελληνιστικής και Ρωμαϊκής περιόδου. «Είναι», δηλώνει ο Eisenberg, «μοναδική στο είδος της και ξεπερνά τα 30 εκατοστά σε ύψος και πλάτος ενώ ζυγίζει περισσότερο από 10 κιλά. Το πρόσωπο που απεικονίζεται έχει μακριά, μυτερά αυτιά, κέρατα, μέρη γενειάδας και άλλα χαρακτηριστικά που συνδέονται με τον θεό Πάνα, που ήταν μισός άνθρωπος, μισός κατσίκα».

 Ο Πάνας απεικονιζόταν έχοντας κάτω άκρα ζώου, «Θεός τραγοπόδαρος», πλέον ως προστάτης των κτηνοτρόφων, κυνηγών αλλά και των αλιέων με μόνιμη διαμονή του σε χώρους της φύσης (όρη, δάση, σπήλαια, κοιλάδες, ρεματιές κλπ Η ιδιότητα του κυνηγού στην ελληνική μυθολογία του απέδωσε μια εικόνα που συνδεόταν στενά με τη σεξουαλικότητα.

Η μάσκα μπορεί να είχε χρησιμοποιηθεί ως μέρος βωμού για τον Πάνα ή ως διακοσμητικό στοιχείο κρήνης και χρονολογείται μεταξύ του 1ου και 2ου αιώνα μ.Χ., δηλώνει ο Eisenberg. Βρέθηκε σε ένα από τα δωμάτια ενός μεγάλου πύργου, κατασκευασμένου από βασάλτη, ο οποίος χρησίμευε ως μέρος της εξωτερικής άμυνας της πόλης.

Η μάσκα ανακαλύφθηκε το περασμένο φθινόπωρο, αλλά, μόνο τώρα οι αρχαιολόγοι αποφάσισαν να μιλήσουν για αυτό. Όλο αυτό το διάστημα, οι επιστήμονες ασχολούνταν με την προσωπίδα, αφαιρώντας τη σχετική διάβρωση και πιθανές ζημιές που είχε υποστεί από τις ολέθριες επιπτώσεις του περιβάλλοντος.

Παρόλο που ο Πάνας προέρχεται από την παγανιστική ελληνορωμαϊκή παράδοση, η αρχαία λατρεία του θεού - που ονομάζεται Faunus στη ρωμαϊκή παράδοση - έχει τεκμηριωθεί στο Ισραήλ. Ο Paneas, που ονομάζεται επίσης και Banias, είναι σήμερα ένα φυσικό καταφύγιο και αρχαιολογικός χώρος κοντά στην αρχαία πόλη της Caesarea Philippi στα Υψώματα του Γκολάν. Η πόλη που βρισκόταν στην περιοχή ήταν γνωστή ως «Panion», από το όνομα της θεότητας, και φιλοξενούσε ιερά και ναούς προς τιμήν του.

«Είναι πολύ πιθανό να βρεθεί ένας βωμός του Πάνα πάνω στον κεντρικό δρόμο της πόλης, πέρα από τα όριά της», δήλωσε ο Eisenberg. «Ο Πάνας λατρευόταν όχι μόνο στους ναούς της πόλης, αλλά και μέσα σε σπηλιές και στη φύση».

Στην πόλη Paneas βρισκόταν ένας ναός-σπηλιά αφιερωμένος στον Πάνα, τονίζει ο ερευνητής, το οποίο ίσως μας εξηγεί γιατί η μάσκα αποκαλύφθηκε έξω από τα όρια της πόλης.

«Επειδή στις τελετουργίες τους περιλαμβανόταν η κατανάλωση ποτών, θυσίες και εκστατικές λατρευτικές πρακτικές που περιλάμβαναν μερικές φορές και ερωτικές πράξεις, οι τελετουργίες τελούνταν έξω από την πόλη», αναφέρει ο Eisenberg.

Οι ανασκαφές στον αρχαιολογικό χώρο Ίππος θα συνεχιστούν και φέτος το καλοκαίρι, με στόχο την αποσαφήνιση του πώς και γιατί αυτή η ασυνήθιστη μάσκα βρέθηκε στο συγκεκριμένο σημείο, δηλώνει ο Eisenberg.

Πηγή: Α. Blumberg, The Huffington Post , The Huffington Post, Ανασκαφή