Κυριακή 19 Οκτωβρίου 2014

«Τρισδιάστατο» το ψηφιδωτό στην Αμφίπολη


Με ταλέντο, ευστροφία και με γνώση μιας μεγάλης καλλιτεχνικής παράδοσης ήταν ο καλλιτέχνης (ψηφοθέτης) της παράστασης του ψηφιδωτού δαπέδου που αποκαλύφθηκε ολόκληρο στον δεύτερο χώρο πίσω από τις Καρυάτιδες στον τύμβο Καστά.




Αυτή την εικόνα δίνει μιλώντας στο «Έθνος» η αναπληρώτρια καθηγήτρια Αρχαιολογίας στο Α.Π.Θ., που έχει «ειδικευτεί» στην ερμηνεία παραστάσεων, Ελένη Μανακίδου, αναφορικά με τον δημιουργό της παράστασης, την οποία περιγράφει ως «εντυπωσιακή, μοναδική για μακεδονικό τάφο και ξεχωριστή από κάθε άποψη».

Σύμφωνα με την κ. Μανακίδου, το θέμα της αρπαγής της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα είναι γνωστό και με μεγάλη εικονογραφική παράδοση και όπως εξηγεί, «δίνει εσχατολογικό περιεχόμενο στο μνημείο, αποδεικνύει δηλαδή ότι πρόκειται πέρα από κάθε αμφιβολία για ταφικό μνημείο».

«Ο Ερμής είναι προηγητής, προηγείται δηλαδή του άρματος με τον Πλούτωνα και την απαχθείσα, δεν θα χρησιμοποιούσα τον όρο ψυχοπομπός, που ακούγεται και διαβάζεται τελευταία, γιατί το ζευγάρι Πλούτωνα – Περσεφόνης είναι και γαμήλιο, έχει αποτυπωθεί και σε γαμήλιες παραστάσεις, ας μην ξεχνάμε ότι ο μύθος θέλει τον Πλούτωνα να έχει κλέψει την Περσεφόνη επειδή την αγαπούσε και ήθελε να είναι μαζί της για κάποιους μήνες στον Άδη. Αλλά ο Ερμής είναι προηγητής, έτσι κι αλλιώς, στο άρμα που μεταφέρει το ζευγάρι», λέει.

Το θέμα του μύθου είναι γνωστό, αγαπημένο, πολυεμφανιζόμενο στην αρχαιότητα, ακόμη από τους αρχαϊκούς χρόνους.


Η αρπαγή της Περσεφόνης από τον Θησέα στην «Οικία της Ελένης»

«Η αρπαγή της Περσεφόνης εικονίζεται σε πολλά είδη της τέχνης, σε αγγεία, έργα μικροτεχνίας, ενώ είναι γνωστό και στη μεγάλη πλαστική», αναφέρει η κ. Μανακίδου και συγκρίνει την εξαιρετική παράσταση του ψηφιδωτού δαπέδου του τύμβου Καστά, με ανάλογες που βρέθηκαν σε οικίες στην Πέλλα και συγκεκριμένα με αυτό στην «Οικία της Ελένης», που έχει ως θέμα την αρπαγή της Περσεφόνης από τον Θησέα.

Σύμφωνα με την αναπληρώτρια καθηγήτρια του Α.Π.Θ., στο δάπεδο της «Οικίας της Ελένης», που οικοδομήθηκε την περίοδο 325-300 π.Χ., η αρπαγή της Περσεφόνης εικονίζεται επίσης με έντονα χρώματα, χρησιμοποιήθηκαν γκρίζες και κόκκινες ψηφίδες και η όλη παράσταση έχει βάθος και προοπτική, η διαφορά ωστόσο είναι πως τα άλογα εκεί είναι τέσσερα.

«Παρότι έχουμε στον τύμβο Καστά μια εξαιρετική παράσταση ψηφιδωτού δαπέδου με την αρπαγή της Περσεφόνης, δυστυχώς μπορεί να μη μάθουμε ποτέ τον καλλιτέχνη. Οι ψηφοθέτες δεν έβαζαν ποτέ την υπογραφή τους στα έργα τους. Αν επρόκειτο για εντοίχια έργα μνημειακής ζωγραφικής, ίσως και να γνωρίζαμε, παρότι και εκείνοι δεν έβαζαν υπογραφή, ωστόσο μπορούμε από συγκρίσεις να εξάγουμε ασφαλή συμπεράσματα. Στα ψηφιδωτά όμως αυτό είναι πολύ δύσκολο, γιατί οι καλλιτέχνες της εποχής εκείνης είναι λίγοι και δύσκολα θα βρούμε το όνομά του», μας είπε η κ. Μανακίδου. Περιγράφοντας την παράσταση της αρπαγής της Περσεφόνης, η αναπληρώτρια καθηγήτρια Αρχαιολογίας σημειώνει ότι «ο ψηφοθέτης έδωσε τον καλύτερο εαυτό του. Δημιούργησε μία σύνθεση στην οποία απέδωσε εξαιρετικά τις μορφές, το βάθος του φόντου και τα χρώματα. Το μπλε στο μάτι του αλόγου, το κόκκινο στη ζώνη της Περσεφόνης, τα μαλλιά της, όλα αποδόθηκαν με μοναδικό τρόπο και έδωσαν μια παράσταση με προοπτική, σχεδόν τρισδιάσταση, για δάπεδο μακεδονικού τάφου».



Άλλωστε, όπως επισημαίνει, «πάντα οι μακεδονικοί τάφοι μάς εκπλήσσουν και είναι συναρπαστική εμπειρία να τους ανασκάπτει κανείς. Θεωρώ τους συναδέλφους στην Αμφίπολη πολύ τυχερούς για την εμπειρία που βιώνουν καθημερινά».

Η ίδια έχει μακρά ανασκαφική εμπειρία ξεκινώντας από το 1984 στην ανασκαφή στο βαπτιστήριο στην Αγχίαλο Μαγνησίας και αργότερα στις πανεπιστημιακές ανασκαφές στο Δίον, στην Παλαιόπολη της Ανδρου και στο Καραμπουρνάκι Θεσσαλονίκης, ενώ υπογράφει μια σημαντική έκδοση με παρατηρήσεις στην εικονογραφία παραστάσεων με άρματα.

Πηγή: Έθνος

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου