ΕΞΩΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ! Αυτές είναι οι μεγαλύτερες δομές στο Σύμπαν (Βίντεο)

Στο διάστημα υπάρχουν αντικείμενα που τα μεγέθη τους ξεπερνούν κατά πολύ την ανθρώπινη φαντασία.

Στο Σύμπαν, οι αστρονόμοι έχουν συνηθίσει να ασχολούνται με μεγάλες αποστάσεις και αντικείμενα. Στο κοσμικό χώρο, η Γη είναι μάλλον μικρή. Ακόμη και στο ηλιακό μας σύστημα, εύκολα επισκιάζεται από τον πλανήτη Δία (ίσος με πάνω από 1.000 πλανήτες σαν την Γη, σύμφωνα με τη NASA) και του Ήλιου μας (ίσος με πάνω από ένα εκατομμύριο Γαίες, σύμφωνα με το Πανεπιστήμιο του Cornell και με το Space.com).

Ακόμα όμως και ο Ήλιος μας είναι μικροκαμωμένος, όταν συγκρίνεται με τα μεγαλύτερα αστέρια που γνωρίζουμε. Ο Ήλιος είναι ένα αστέρι G-τύπου, κίτρινος νάνος - μεσαίου μεγέθους στην κοσμική κλίμακα. Αλλά μερικοί "υπεργίγαντες αστέρες" είναι πολύ, πολύ μεγαλύτεροι. Ίσως το μεγαλύτερο αστέρι γνωστό ως UY της Ασπίδος, έχει εκτιμώμενη μέση ακτίνα διάμεσης τιμής 1.700 ηλιακές ακτίνες, έτσι ο όγκος του είναι 5 δισεκατομμύρια φορές μεγαλύτερος αυτού του Ήλιου μας, σύμφωνα με τη Βικιπαιδεία.

Ανεβαίνοντας στην κλίμακα των μεγάλων κοσμικών αντικειμένων, άλλα πράγματα που πρέπει να ληφθούν υπόψη είναι οι μαύρες τρύπες, ειδικότερα, οι υπερμεγέθεις μαύρες τρύπες που συνήθως εντοπίζονται στο κέντρο ενός γαλαξία. (Ο δικός μας Γαλαξίας φιλοξενεί μία τέτοια τεράστια μελανή οπή που είναι περίπου 4 εκατομμύρια φορές τη μάζα του Ηλίου.) Η μεγαλύτερη υπερμεγέθης μαύρη τρύπα είναι περίπου 21 δισεκατομμύρια φορές η μάζα του Ηλίου, και βρίσκεται στο Σύμπλεγμα Κόμα ή αλλιώς Abell 1656 (Coma Cluster), το οποίο περιλαμβάνει πάνω από 1.000 γαλαξίες.

Υπάρχουν όμως πράγματα εκεί έξω μεγαλύτερα ακόμη και από τις υπερμεγέθεις μαύρες τρύπες. Οι γαλαξίες είναι ένα σύμπλεγμα αστρικών συστημάτων που περιλαμβάνουν κόσμους όπως τους πλανήτες, τα αστέρια, τους αστεροειδείς και τους κομήτες, νάνους πλανήτες, γιγαντιαία άστρα, φυσικό αέριο, σκόνη και άλλα πολλά. Ο δικός μας Γαλαξίας έχει μέγεθος περίπου 100.000 έτη φωτός, σύμφωνα με τη NASA. Και μπροστά σε κάτι άλλους γαλαξίες είναι μικρός. Ένα έτος φωτός είναι η απόσταση που ταξιδεύει το φως σε ένα έτος. Είναι δύσκολο στην πραγματικότητα να ξέρουμε ποιοι είναι οι μεγαλύτεροι γαλαξίες, επειδή δεν έχουν ακριβή όρια, αλλά οι μεγαλύτεροι γαλαξίες που γνωρίζουμε είναι εκατομμύρια έτη φωτός.

Οι επιστήμονες δημιούργησαν τον πρώτο τριδιάστατο χάρτη του κολοσσιαίου υπερσμήνους γαλαξιών γνωστού ως Λανιάκεα (Laniakea), μέρος του οποίου είναι και ο Γαλαξίας μας, όπου εμφανίζεται σαν κόκκινη κουκκίδα!

Τώρα επιτέλους αρχίζουμε να προσεγγίζουμε τις μεγαλύτερες δομές στο σύμπαν. Οι γαλαξίες συχνά συνδέονται μεταξύ τους βαρυτικά σε ομάδες που καλούνται σμήνη γαλαξιών. (Ο Γαλαξίας μας, για παράδειγμα, είναι μέρος μιας μικρής τοπικής ομάδας που αποτελείται από περίπου δύο δωδεκάδες γαλαξιών, συμπεριλαμβανομένου και του γαλαξία της Ανδρομέδας.) Με την πρώτη ματιά, οι αστρονόμοι πίστευαν ότι αυτές οι δομές ήταν το μεγαλύτερο πράγμα εκεί έξω. Στη δεκαετία του 1980, ωστόσο, οι αστρονόμοι συνειδητοποίησαν ότι και οι ομάδες των γαλαξιακών σμηνών συνδέονται επίσης μεταξύ τους, μέσω της βαρύτητας, σε μια δομή που λέγεται υπερσύμπλεγμα (supercluster).

Ποιο είναι το μεγαλύτερο υπερσύμπλεγμα;

Το μεγαλύτερο γνωστό στο σύμπαν υπερσύμπλεγμα είναι το «Μεγάλο Τείχος Ηρακλής-Στέφανος Βόρειος». Αναφέρθηκε για πρώτη φορά το 2013 και έχει μελετηθεί πολλές φορές από τους αστρονόμους. Είναι τόσο μεγάλο που το φως χρειάζεται περίπου 10 δισεκατομμύρια χρόνια για να μετακινηθεί σε όλη τη δομή. Για σύγκριση πρέπει να πούμε ότι το σύμπαν είναι μόνο 13.700.000.000 ετών.

Η δομή ήρθε πρώτη φορά στο φως, από την ερευνητική ομάδα (με επικεφαλής τον Istvan Horvath, του Κρατικού Εθνικού Πανεπιστημίου της Ουγγαρίας) που έψαχνε για εκρήξεις ακτίνων γάμμα. Θεωρείται ότι αυτές οι εκρήξεις προέρχονται από υπερκαινοφανείς ή από ογκώδη άστρα που εκρήγνυνται στο τέλος της ζωής τους.

Οι εκρήξεις ακτίνων-γ πιστεύεται ότι είναι μια καλή ένδειξη για το ότι εκεί μπορεί να βρίσκονται τεράστιες μάζες αντικειμένων, επειδή τα μεγάλα αστέρια έχουν την τάση να συγκεντρώνονται σε πυκνοκατοικοιμένες περιοχές. Η πρώτη έρευνα έδειξε ότι οι ακτίνες γάμμα ιδιαίτερα συγκεντρώνεται περίπου 10 δισεκατομμύρια έτη φωτός μακριά από εμάς προς την κατεύθυνση των αστερισμών του Ηρακλή και του Βορείου Στεφάνου.

Το όνομα «Μεγάλο Τείχος Ηρακλής-Στέφανος Βόρειος» το οφείλουμε όχι σε κάποιον επιστήμονα αλλά σε έναν έφηβο συντάκτη της Wikipedia από τις Φιλιππίνες, ο οποίος έσπευσε να το ονομάσει έτσι με το που κυκλοφόρησε η είδηση για την ανακάλυψή του. Είναι η πρώτη φορά που το διαδίκτυο ονομάζει ένα αστρονομικό αντικείμενο, παρά το γεγονός ότι τα βαφτίσια δεν είναι καθόλου ακριβή, καθώς το Μεγάλο Τείχος είναι τόσο μεγάλο που καταλαμβάνει αρκετούς ακόμα αστερισμούς, σύμφωνα με το physics4u.gr.

Αλλά το πως αυτές οι μεγάλες δομές δημιουργούνται παραμένει γρίφος. Ένα άρθρο το 2013 από το Discovery News, επεσήμανε ότι αυτή η δομή φαίνεται να πάει ενάντια στην αρχή της κοσμολογίας, για το πώς το σύμπαν σχηματίστηκε και εξελίχθηκε. Συγκεκριμένα, η αρχή αυτή λέει ότι η ύλη θα πρέπει να είναι ομοιόμορφη σε αρκετά μεγάλη κλίμακα. Το σύμπλεγμα, ωστόσο, δεν είναι τόσο ομοιόμορφο.

«Πιστεύω ότι αυτή η δομή είναι πολύ μεγάλη για να υπάρχει. Μπορεί να έχω γράψει γιαυτήν, αλλά  εξακολουθώ να έχω τις αμφιβολίες μου», δήλωσε σε δελτίο Τύπου το 2014 ο Jon Hakkila, ένας ερευνητής αστρονομίας στο Κολλέγιο του Τσάρλεστον στη Νότια Καρολίνα. Είπε ότι υπάρχει μια πολύ μικρή πιθανότητα οι ερευνητές να είδαν έναν τυχαίο αριθμό ακτίνων γάμμα σε αυτή τη θέση, αλλά το ποσοστό να κάνουν λάθος είναι πολύ λιγότερο από ένα στα 100 οι πιθανότητες.

"Έτσι πιστεύουμε ότι υπάρχει η δομή", πρόσθεσε. "Υπάρχουν και άλλες δομές που φαίνεται να παραβιάζουν την καθολική ομοιογένεια. Το Μέγα Τείχος του Σλόαν ας πούμε και το Μεγάλο LQG, είναι μόνο δύο από τις τεράστιες υπερδομές που υπάρχουν. Κάλλιστα υπάρχουν και άλλες, και μερικές θα μπορούσαν πράγματι να είναι μεγαλύτερες. Μόνο ο χρόνος θα δείξει."

Ηλίας Σιατούνης