Στη γειτονιά των μουσείων

                                                            Μουσείο Νεότερης Κεραμικής



Τρία μουσεία στην ίδια (σχεδόν) γειτονιά προκαλούν και προσκαλούν την επίσκεψη. Τρία μουσεία με πρωτότυπη θεματογραφία, στα οποία μπορείτε να περιηγηθείτε ένα Σαββατοκύριακο. Τα δύο από αυτά, τα Κεραμικής και Ισλαμικής Τέχνης στον Κεραμεικό, το τρίτο, των Λαϊκών Μουσικών Οργάνων, μια ανάσα δρόμο, στην Πλάκα.

Το Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης (Ασωμάτων 22 και Διπύλου) συμπληρώνει φέτος 10 χρόνια λειτουργίας στο νεοκλασικό κτήριο που βρίσκεται στο ιστορικό κέντρο της Αθήνας, κοντά στο αρχαίο νεκροταφείο του Κεραμεικού, δωρεά του Λάμπρου Ευταξία. Οι συλλογές του άρχισαν να συγκροτούνται από τον Αντώνη Μπενάκη στην Αίγυπτο, κατά τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα, την ίδια περίοδο με τις άλλες μεγάλες συλλογές της Ευρώπης και της Αμερικής. Η σημασία του υλικού τους συνίσταται στην καλλιτεχνική και ιστορική αξία των αντικειμένων, που σε ορισμένες περιπτώσεις είναι μοναδικά παγκοσμίως.

                                       Δείγματα υφαντικής στο Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης

Ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει πάνω από 8.000 δείγματα κεραμικής, μεταλλοτεχνίας, χρυσοχοΐας, υφαντικής, ξυλογλυπτικής, υαλουργίας, μικρότερες ομάδες από οστέινα αντικείμενα, ενεπίγραφες επιτύμβιες στήλες και όπλα, καθώς και τον εσωτερικό μαρμαροθετημένο διάκοσμο μιας αίθουσας υποδοχής ενός αρχοντικού του 17ου αιώνα από το Κάιρο.

        Δείγματα κεραμικής και χρυσοχοΐας μπορεί να θαυμάσει κανείς στο Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης

Ανάμεσα στα πιο γνωστά έργα, τα δύο ξυλόγλυπτα θυρόφυλλα της Μεσοποταμίας του 8ου αιώνα, ένα μοναδικό ψάθινο χαλί της Τιβεριάδος του 10ου αιώνα, το ορειχάλκινο κιβωτίδιο με την υπογραφή του Ισμαήλ ιμπν αλ Ουάρντ αλ Μάουσιλι και τη χρονολογία 1220, ο χάλκινος αστρολάβος του Αχμάντ ιμπν αλ Σαράτζ με χρονολογία 1328/29 και η περίφημη βελούδινη σέλα της Προύσας του 16ου αιώνα.

Μια ανάσα δρόμος και βρισκόμαστε στο Μουσείο Νεότερης Κεραμικής (Μελιδώνη 4-6) που ιδρύθηκε το 1993 από τη λαογράφο Μπέτυ Ψαροπούλου, με στόχο την ανεύρεση, συλλογή, διατήρηση, μελέτη και παρουσίαση των πάσης φύσεως αντικειμένων τα οποία συνδέονται με τη νεοελληνική κεραμική. Τη συλλογή αποτελούν πάνω από 5.000 πήλινα αντικείμενα όλων των ειδών, από σχεδόν όλες τις περιοχές του ελλαδικού χώρου, οι οποίες ανέπτυξαν κεραμική παραγωγή στους νεότερους χρόνους.

Η μόνιμη έκθεση ξετυλίγεται σε τρεις αίθουσες και έναν ημιυπαίθριο χώρο. Στις τρεις πρώτες περιλαμβάνονται: η αίθουσα εισαγωγής στην παραδοσιακή κεραμική, το εργαστήριο κατασκευής αγγείων χωρίς τη χρήση τροχού και το εργαστήριο κατασκευής αγγείων στον ποδοκίνητο τροχό. Στον ημιυπαίθριο χώρο έχει γίνει η σκηνική αναπαράσταση του εργαστηρίου κατασκευής αγγείων στο χειροκίνητο τροχό («τροχί»), όπως εφαρμοζόταν από τους Θραψανιώτες αγγειοπλάστες. Με εποπτικό υλικό (κείμενα, φωτογραφίες, βίντεο, χάρτες), σκηνικές αναπαραστάσεις των τριών τύπων εργαστηρίων, που λειτούργησαν στον ελλαδικό χώρο κατά τους νεότερους χρόνους, και άλλα εκθέματα παρουσιάζεται στον επισκέπτη μια συνολική εικόνα της παραδοσιακής ελληνικής χρηστικής κεραμικής από τις αρχές του 19ου ώς τα μέσα του 20ού αιώνα.

Τέλος, αν έχετε την οποιαδήποτε απορία σχετικά με τις στάμνες, θα τη λύσετε στην περιοδική έκθεση που παρουσιάζεται τώρα στο μουσείο. Με τίτλο «Με αφορμή μια στάμνα», το ταξίδι είναι συναρπαστικό και γίνεται σε όλη την ελληνική επικράτεια.

Και από τον Κεραμεικό στους Αέρηδες της Πλάκας, όπου το Μουσείο Ελληνικών Λαϊκών Μουσικών Οργάνων Φοίβου Ανωγειανάκη. Η συλλογή του περιλαμβάνει 1.200 ελληνικά λαϊκά μουσικά όργανα από το 18ο αιώνα ώς τις μέρες μας, καρπός 40χρονης έρευνας και μελέτης του μουσικολόγου Φοίβου Ανωγειανάκη.

                  Λαϊκά μουσικά όργανα τεσσάρων αιώνων βρίσκονται στο Μουσείο Φ. Ανωγειανάκη

Το 1978 ο Ανωγειανάκης δώρισε τη συλλογή του στο ελληνικό Δημόσιο και με την εποπτεία του άρχισαν οι εργασίες ίδρυσης του Μουσείου, που στεγάζεται σ' ένα παλαιό αρχοντικό του 1840 στην Πλάκα (οικία Λασσάνη), δίπλα στη Ρωμαϊκή Αγορά.

Εκτίθενται περίπου τα μισά όργανα της συλλογής, με κριτήριο όχι μόνο την αισθητική και τη διακόσμησή τους, αλλά κυρίως το εθνολογικό και μουσικολογικό τους ενδιαφέρον. Τα υπόλοιπα όργανα βρίσκονται στη διάθεση των ερευνητών και αποτελούν υλικό για την κινητή έκθεση του Μουσείου, που περιοδεύει στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, ή για εκθέσεις ειδικού ενδιαφέροντος.

Η έκθεση καλύπτει τρεις ορόφους και περιλαμβάνει τέσσερις ενότητες, όσες και οι οικογένειες μουσικών οργάνων που διακρίνει η εθνομουσικολογία, με κριτήριο το υλικό το οποίο πάλλεται για να δώσει τον ήχο:

α) μεμβρανόφωνα, β) αερόφωνα, γ) χορδόφωνα και δ) ιδιόφωνα.

Σε κάθε βιτρίνα ένα ειδικό σύστημα ακουστικών, με μουσικά παραδείγματα, παρουσιάζει τον ήχο, τη μουσική έκταση, τις τεχνικές παιξίματος και τους συνδυασμούς των μουσικών οργάνων που εκτίθενται σ' αυτήν. Παράλληλα, γίνεται προσπάθεια να τοποθετηθούν τα όργανα σε τόπο και χρόνο και να συνδεθούν με τους κατασκευαστές και τους μουσικούς που τα χρησιμοποιούν, μέσα από οπτικοακουστικό υλικό που αναφέρεται σε έθιμα και τελετουργίες, όπου κυριαρχεί το παραδοσιακό τρίπτυχο: λόγος-μουσική-χορός.


Πηγή: Ελευθεροτυπία