Κάθε τόπος έχει την ιστορία του. Και η περιοχή του Ελληνικού δεν θα μπορούσε να αποτελεί εξαίρεση στον κανόνα. Το Ελληνικό έχει «πλούσιο» και ιδιαίτερα ενδιαφέρον παρελθόν ήδη από την αρχαιότητα ενώ, μετά την εκκίνηση των έργων ανάπλασης για τη δημιουργία Μητροπολιτικού Πάρκου, το μέλλον του προμηνύεται λαμπρό.
Ευώνυμο Ερεχθηίδος
Η ιστορία του Ελληνικού ξεκινάει εδώ και 5000 χρόνια τουλάχιστον, όπως αποκάλυψε η αρχαιολογική σκαπάνη στο Ακρωτήρι στον Άγιο Κοσμά, όπου κατά την αρχαιότητα λεγόνταν Κωλιάς Άκρα, αλλά και σε άλλες τοποθεσίες, όπως σε αυτή του λόφου Πανί (του Πανός) στον όμορο δήμο του Αλιμούντος (Αλίμου).
Η περιοχή λεγόταν Ευώνυμον και ήταν αρχαίος οικισμός - πόλη του δήμου της Ερεχθηίδος φυλής της αρχαίας Αθήνας.
Ο δήμος, πήρε το όνομά του πιθανώς από τον μυθικό ήρωα Ευώνυμο, ο οποίος ήταν γιος της Γαίας και του Ουρανού ή γιος της Γαίας και του Κηφισού. Σύμφωνα με μια δεύτερη εκδοχή η ονομασία του δήμου προέρχεται από τις λέξεις «ευ» (αρχαία ελληνικά: εὖ) και «όνομα» (αρχαία ελληνικά: ὄνομα), οι οποίες σημαίνουν ότι είχε κυριολεκτικά «καλό όνομα», ενώ σύμφωνα με μια τελευταία εκδοχή η ονομασία προερχόταν από το φυτό «Ευώνυμον».
Ο δήμος του Ευωνύμου, ήταν δήμος του Άστεως. Η θέση του δήμου βρισκόταν νότια του κυρίως οικισμού της αρχαίας Αθήνας και συνόρευε στα βόρεια με τον δήμο της Αλωπεκής, στα ανατολικά ακουμπούσε τους πρόποδες του όρους του Υμηττού, στα νότια συνόρευε με τον δήμο της Αιξωνής και στα δυτικά με τον δήμο του Αλιμούντος. Ο John S. Traill, χάρη σε σχετική επιγραφή που έχει ανευρεθεί, θεωρεί ως κέντρο του δήμου τη σημερινή περιοχή Τράχωνες, η οποία είναι συνοικία του Άνω Καλαμακίου και υπάγεται διοικητικά στον Δήμο Αλίμου, ενώ τμήματα του αρχαίου δήμου πιθανώς να περιλαμβάνονται επίσης σε τμήματα περιοχών, οι οποίες σήμερα υπάγονται διοικητικά στον Δήμο Αγίου Δημητρίου Αττικής, τον Δήμο Ηλιούπολης και τον Δήμο Ελληνικού - Αργυρούπολης.
Ευρήματα από τη Νεολιθική εποχή
Τα αρχαιότερα ίχνη ανθρώπινης παρουσίας που έχουν βρεθεί έως σήμερα, τοποθετούνται γύρω στο 3.000 π.Χ., δηλαδή στη Νεολιθική εποχή!
Στη νοτιοδυτική πλαγιά του λόφου του Θεού Πανός (σημερινό Πανί), στον σημερινό Άλιμο, βρέθηκαν κυκλοτερής περίβολος, θεμέλια οικιών, λίθινα εργαλεία, θραύσματα πήλινων αγγείων και απολεπίσματα οψιδιανού, του πετρώματος που εισαγόταν από τη Μήλο και χρησιμοποιούνταν ευρύτατα στον Ελλαδικό χώρο για κατασκευή εργαλείων. Η συχνή παρουσία του οψιανού στις ανασκαφές αποδεικνύει τις οργανωμένες επαφές των αρχαίων κατοίκων της περιοχής με τα νησιά του Αιγαίου.
Ανάλογα αρχαιολογικά ευρήματα βρέθηκαν και στην βόρεια πλαγιά του λόφου
Στο τέλος της Νεολιθικής εποχής ανήκει και ο αρχαίος οικισμός στο Κοντοπήγαδο, που μέρος του καταστράφηκε κατά τη διαπλάτυνση της Λεωφόρου Βουλιαγμένης, τη δεκαετία του 1960! Εδώ βρέθηκαν λάκκοι εργαστηριακής χρήσεως, υπόσκαπτη οικία/καλύβα, εργαστηριακά σκεύη, όπως μήτρα χύτευσης χάλκινων εργαλείων, λίθινα εργαλεία, λεπίδες οψιδιανού, αλλά και υπολείμματα τροφής, όπως θαλασσινά όστρεα και κελύφη σαλιγκαριών.
Από τα λείψανα της Πρωτοελλαδικής εποχής ξεχωρίζει μια πήλινη σφραγίδα με σταυρόσχημο εγχάρακτο, εύρημα που φανερώνει αναπτυγμένο σύστημα ελέγχου της διακίνησης των αγαθών σε οργανωμένη κοινωνία. Στον ίδιο χώρο εγκαθίσταται στο τέλος του 14ου αιώνα π.Χ. ο μυκηναϊκός οικισμός, με κεντρικό σημείο του μια μεγαρόσχημη αίθουσα με μικρά δωμάτια τριγύρω. Έχουμε, δηλαδή, στη θέση Κοντοπήγαδο μια μικρογραφία ενός τυπικού συγκροτήματος μυκηναϊκής εποχής!
Πλούσια ευρήματα ανακαλύφθησαν κατά τις εργασίες για το τραμ και ειδικά στον τερματικό σταθμό δίπλα από το παλαιό αεροδρόμιο στην συνοικία της Αγίας Παρασκευής.
Συγκεκριμένα, ήρθε στο φως οργανωμένο νεκροταφείο, το οποίο περιλαμβάνει ταφικό περίβολο κλασικής εποχής και μεγάλο αριθμό τάφων διαφόρων τύπων.
Μάλιστα, στο εσωτερικό ενός από τα προϋπάρχοντα κτίρια του αεροδρομίου, που σήμερα χρησιμοποιείται από το τραμ, ανασκάφηκαν 130 τάφοι. Στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών υπάρχει ειδική προθήκη όπου εκτίθεται μέρος αυτών των ευρημάτων.
Αρχαιολογικά ευρήματα έχουμε επίσης και στον λόφο της Αγίας Άννης, όπου σώζεται επίσης και αεροπορικό πολυβολείο-καταφύγιο σε καλή σχετικά κατάσταση.
Φαίνεται καθαρά η λάξευση που έχει γίνει στους βράχους
Από τα λείψανα της Πρωτοελλαδικής εποχής ξεχωρίζει μια πήλινη σφραγίδα με σταυρόσχημο εγχάρακτο, εύρημα που φανερώνει αναπτυγμένο σύστημα ελέγχου της διακίνησης των αγαθών σε οργανωμένη κοινωνία. Στον ίδιο χώρο εγκαθίσταται στο τέλος του 14ου αιώνα π.Χ. ο μυκηναϊκός οικισμός, με κεντρικό σημείο του μια μεγαρόσχημη αίθουσα με μικρά δωμάτια τριγύρω. Έχουμε, δηλαδή, στη θέση Κοντοπήγαδο μια μικρογραφία ενός τυπικού συγκροτήματος μυκηναϊκής εποχής!
Πλούσια ευρήματα ανακαλύφθησαν κατά τις εργασίες για το τραμ και ειδικά στον τερματικό σταθμό δίπλα από το παλαιό αεροδρόμιο στην συνοικία της Αγίας Παρασκευής.
Συγκεκριμένα, ήρθε στο φως οργανωμένο νεκροταφείο, το οποίο περιλαμβάνει ταφικό περίβολο κλασικής εποχής και μεγάλο αριθμό τάφων διαφόρων τύπων.
Μάλιστα, στο εσωτερικό ενός από τα προϋπάρχοντα κτίρια του αεροδρομίου, που σήμερα χρησιμοποιείται από το τραμ, ανασκάφηκαν 130 τάφοι. Στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών υπάρχει ειδική προθήκη όπου εκτίθεται μέρος αυτών των ευρημάτων.
Αρχαιολογικά ευρήματα έχουμε επίσης και στον λόφο της Αγίας Άννης, όπου σώζεται επίσης και αεροπορικό πολυβολείο-καταφύγιο σε καλή σχετικά κατάσταση.
Ο γράφων σε παλαιότερη επίσκεψη του στο πολυβολείο, όταν ακόμα επιτρεπόταν η πρόσβαση. Τώρα πια έχει περιφραχθεί ολόκληρος ο λόφος και στην είσοδο της περίφραξης υπάρχει πινακίδα με πληροφορίες για τα ευρήματα που έχουν βρεθεί στον χώρο.
Το κατεστραμένο αντιεροπορικό πολυβολείο-καταφύγιο στην κορυφή του λόφου
Πανοραμική του Υμηττού προς την Αργυρούπολη και των όμορων Δήμων της Ηλιούπολης στα αριστερά και της Τερψιθέας-Γλυφάδας στα δεξιά από τον λόφο
«Κωλιάς Άκρα» η ακρωτήρι του Άγιου Κοσμά
Ταυτισμένη με το ακρωτήρι του Άγιου Κοσμά είναι η «Κωλιάς Άκρα». Περιοχή ξακουστή στην αρχαιότητα για την «κεραμική» γη της, δηλαδή τα ποιοτικά κοιτάσματα πηλού που έδιναν εξαιρετικά αγγεία. Στην Κωλιάδα Άκρα, σημερινό Άγιο Κοσμά, εντοπίστηκε σημαντική πρωτοελλαδική εγκατάσταση και Νεκροταφείο. Βρέθηκαν λάκκοι για αποθήκευση τροφίμων, χαλικόστρωτος δρόμος, σπίτια με στενούς δρόμους… Οι τότε κάτοικοι του οικισμού είχαν στενές σχέσεις με τις Κυκλάδες και υπήρχε μεταξύ τους ανταλλαγή ιδεών και προϊόντων.
Στη Μυκηναϊκή εποχή ιδρύεται εδώ σημαντικός οικισμός και μάλιστα στην κορυφή του ακρωτηρίου βρέθηκε μικρό τείχος, ίσως για προστασία από πειρατικές επιδρομές. Μόλις το 2003, κατά τη διαπλάτυνση της παραλιακής και της λεωφόρου Αλίμου, αποκαλύφθηκε θαλαμωτός μυκηναϊκός τάφος, ο οποίος είχε υποστεί μεγάλη καταστροφή από την κατασκευή υπερκείμενου γερμανικού πυροβολείου. Αλλά κι οι «σπηλιές», που θυμούνται οι παλιοί, στα λεγόμενα «Λουτρά Αλίμου», στην ακτή Καλαμακίου, πρέπει να σχετίζονται με θαλάμους οργανωμένου νεκροταφείου, που ανήκε στην Κωλιάδα Άκρα.
Όπως μας πληροφορεί ο Παυσανίας κατά τη ναυμαχία της Σαλαμίνας (480 π.Χ.) «ο Κλύδων κατήνεγκε τα ναυάγια του φθαρέντος ναυτικού των Μηδών», δηλαδή ο άνεμος και η θαλασσοταραχή έφερε τα συντρίμμια του Ξέρξη μέχρι το ακρωτήρι του Αγίου Κοσμά.
Έτσι όχι μόνο επαληθεύτηκε ο χρησμός που έλεγε ότι οι κωλιάδες γυναίκες κάποια μέρα θα άναβαν τις φωτιές τους με κουπιά, αλλά και το ότι οι δημότες του Αλιμούντος συμμετείχαν στους Μηδικούς πολέμους. Σχετικά μας πληροφορούν ο Αριστοφάνης, ο Λυσίας και ο Ηρόδοτος, από τους οποίους μαθαίνουμε ότι υπήρχε και ναός της Κωλιάδος Αφροδίτης, προστάτιδας των τοκετών.
Το πρώτο Ιερό, σύμφωνα με μία από τις παραδόσεις, ιδρύθηκε από έφηβο τον οποίο συνέλαβαν πειρατές, οι οποίοι τον έδεσαν «κατά τα κώλα», δηλαδή τα άκρα, τα πόδια. Όμως έτυχε να τον συμπαθήσει η κόρη του αρχηγού των πειρατών με αποτέλεσμα να τον απελευθερώσει. Και ακριβώς για το λόγο αυτό ο νεαρός, θέλοντας να εκδηλώσει την ευγνωμοσύνη του προς το Θεό έχτισε το ναό, που ονομάστηκε Κωλιάς.
Από μια δεύτερη παράδοση μαθαίνουμε κάποιο πουλί άρπαξε εν ώρα θυσίας από βωμό την «κωλήν», δηλαδή το μηρό και τον άφησε να πέσει στο σημείο αυτό και από τότε έφερε το όνομα «Κωλιάς άκρα».
Η ετυμολογική ερμηνεία σχετικά με την ονομασία καταλήγει στο συμπέρασμα πως το όνομα οφείλεται στο σχήμα ποδιού του ακρωτηρίου. Δηλαδή προέρχεται από «το κώλον, το κατά τους πόδας».
 |
| Αρχαία κατάλοιπα στο Ακρωτήριο Κωλιάς Πηγή: I Love Alimos |
Το Ιερό της Κωλιάδος Αφροδίτης, που λατρεύονταν μαζί με την Γενελύτιδα, ως προστάτιδα των εγκύων, εθεωρείτο ένα από τα πλέον σημαντικά της Αττικής. Μάλιστα ο ιερέας του ναού είχε τιμητική θέση στο αρχαίο Διονυσιακό θέατρο των Αθηνών, ενώ υπήρχε και ξεχωριστόι ιερατικό γένος, το οποίο ονομάζονταν «Κωλιείς».
Θέατρο του Ευωνύμου
Στα βόρεια του παλαιού Διεθνούς Αεροδρομίου Ελληνικού και πολύ κοντά και νοτιοδυτικά του σύγχρονου Σταθμού Αλίμου του Μετρό της Αθήνας είναι ακόμη ορατά τα ερείπια του αρχαίου Θεάτρου του Ευωνύμου, το οποίο ανοικοδομήθηκε στα μέσα του τέταρτου αιώνα π.Χ. Έχει τετράγωνη μορφή, αν και εκείνη την εποχή συνήθως οι κατασκευαστές προτιμούσαν την κυκλική ή ημικυκλική μορφή, και τα καθίσματά του ήταν τοποθετημένα σε μια κατά προσέγγιση καμπύλη, η οποία μπορούσε να φιλοξενήσει 2.500–3.750 θεατές και δεδομένου ότι κατά την περίοδο της κατασκευής του η Ερεχθηίδα φυλή είχε περίπου 3000 πολίτες, ίσως στο θέατρο να είχαν συνεδριάσει οι πολίτες αυτοί, ή να είχαν πραγματοποιηθεί εορτές, όπως τα Διονύσια.
Η αρχαία λεωφόρος Βουλιαγμένης
Πλησίον του σταθμού "Αργυρούπολη" του Μετρό, αποκαλύφθηκε ένα από τα τμήματα της Αστικής οδού της Κλασικής εποχής. Ο δρόμος, ο οποίος στο σημείο αυτό ανασκάφηκε από την ΚΣτ΄ Εφορεία Αρχαιοτήτων, διακρινόταν σε μήκος 40 μέτρων και ήταν παράλληλος της σημερινής Βουλιαγμένης, η οποία βρίσκεται δέκα- δεκαπέντε μέτρα δυτικότερα. Πέντε διαδοχικά οδοστρώματα ήρθαν στο φως σε βάθος 1-2,5 μέτρων από την επιφάνεια του εδάφους, ενώ το πλάτος του δρόμου εσωτερικά ήταν 4,70- 5 μέτρα. Σε κάποια σημεία του πάντως είχε παρασυρθεί από νεροσυρμές.
Σε παλαιότερη ανασκαφή εξάλλου, 154 μ. νοτιότερα, στη συμβολή των οδών Θουκυκίδου και Κωνσταντινουπόλεως είχαν εντοπισθεί και είναι σήμερα ορατά άλλα τμήματα της ίδιας οδού, καθώς και τμήματα ταφικών περιβόλων. Αμαξοτροχιές του αρχαίου δρόμου έχουν επίσης αποκαλυφθεί στο ύψος των Τραχώνων, ενώ τμήματα της οδού καθώς και τάφοι έχουν βρεθεί σε ανασκαφές στην περιοχή της Αργυρούπολης, κατά μήκος πάντοτε της σημερινής λεωφόρου Βουλιαγμένης.
Στα βόρεια του παλαιού Διεθνούς Αεροδρομίου Ελληνικού και πολύ κοντά και νοτιοδυτικά του σύγχρονου Σταθμού Αλίμου του Μετρό της Αθήνας είναι ακόμη ορατά τα ερείπια του αρχαίου Θεάτρου του Ευωνύμου, το οποίο ανοικοδομήθηκε στα μέσα του τέταρτου αιώνα π.Χ. Έχει τετράγωνη μορφή, αν και εκείνη την εποχή συνήθως οι κατασκευαστές προτιμούσαν την κυκλική ή ημικυκλική μορφή, και τα καθίσματά του ήταν τοποθετημένα σε μια κατά προσέγγιση καμπύλη, η οποία μπορούσε να φιλοξενήσει 2.500–3.750 θεατές και δεδομένου ότι κατά την περίοδο της κατασκευής του η Ερεχθηίδα φυλή είχε περίπου 3000 πολίτες, ίσως στο θέατρο να είχαν συνεδριάσει οι πολίτες αυτοί, ή να είχαν πραγματοποιηθεί εορτές, όπως τα Διονύσια.
Κτήμα Τραχώνων
Ειδική μνοία πρέπει να κάνουμε εδώ στο κτήμα Τραχώνων (πρώην Γερουλάνου και νυν της εταιρείας Σκλαβενίτης), το οποίο βρίσκεται πολύ κοντά στο αρχαίο θέατρο και δίπλα στο ρέμα των Τραχώνων, έτσι όπως αυτό ρέει από την βόρεια και νατολική πλευρά του. Έχει έκταση 100 στρεμμάτων περίπου και ορίζεται Νότια από την οδό της Μεγάλης του Γένους Σχολή, Ανατολικά από το ρέμα Τραχώνων, Βόρεια από την οδό Ήρωος Μάτση και Δυτικά από το γήπεδο ποδοσφαίρου Τράχωνες.
Σύμφωνα με τα αρχαιολογικά ευρήματα κατοικήθηκε από την Πρώιμη εποχή του Χαλκού, δηλαδή γύρω στο 3.000 π.Χ. Στο χώρο αυτό σύντομα αναπτύχθηκε ένας οικισμός, ο οποίος συνέχισε να υπάρχει σε όλη την αρχαιότητα και όλη τη βυζαντινή εποχή, κάτι που είναι μοναδικό φαινόμενο για την ιστορία όχι μόνο του Αλίμου και των νοτίων προαστίων, αλλά για όλη την Αττική. Στην αρχαιότητα, η περιοχή Άνω Καλαμάκι, ονομαζόταν Δήμος Ευωνύμου, ενώ το Κάτω Καλαμάκι Δήμος Αλιμούντος, όπου γεννήθηκε ο διάσημος ιστορικός Θουκυδίδης. Αρχαιολόγοι της Β” Εφορίας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων τοποθετούν εντός του κτήματος το κέντρο του αρχαίου Δήμου Ευωνύμου.
Τα αρχαιολογικά ευρήματα του κτήματος είναι ατέλειωτα και εντυπωσιακά. Έχουν ανασκαφεί ομάδες τάφων, λείψανα σπιτιών, ίχνη αρχαίου τείχους, νομίσματα και αμέτρητα αγγεία. Όλα αυτά προέκυψαν από πρόχειρες και επιφανειακές ανασκαφές, διότι ακόμη δεν έχουν γίνει συστηματικές ανασκαφές μέσα στο κτήμα, που θα αποκαλύψουν ολόκληρη την αρχαία πόλη που κρύβεται εκεί μέσα. Λίγο έξω από τα σημερινά όρια του κτήματος βρίσκεται το αρχαίο θέατρο Ευωνύμου (Τραχώνων) το μοναδικό τετράγωνο και ένα από τα αρχαιότερα που έχουν αποκαλυφθεί.
Ο οικισμός αυτός μέσα στο κτήμα συνέχισε να ζει και στη βυζαντινή εποχή. Στο κτήμα έχουν εντοπιστεί 30 προγεωμετρικοί τάφοι του 11ου π.Χ. αιώνα και υπάρχουν ίχνη τειχών του 8ου π.Χ. αιώνα. Στη νοτιοδυτική πλευρά του κτήματος υπάρχει περίβολος μυκηναϊκής εποχής. Υπάρχουν μέσα στο κτήμα, υπέροχα μαρμάρινα ανάγλυφα του 6ου αι. μ.Χ., που ίσως να ανήκαν σε κάποια εκκλησία που έχτισαν οι χριστιανοί μέσα στο κτήμα εκείνη την περίοδο. Σημαντικό μνημείο του κτήματος είναι το βυζαντινό εκκλησάκι των Εισοδίων της Θεοτόκου, που είναι το μοναδικό ακέραια σωζόμενο μνημείο στα νότια προάστια της Αθήνας, με μοναδικά αρχιτεκτονικά στοιχεία που δεν συναντάμε πουθενά σε όλη τη βυζαντινή Αττική. Είναι χαρακτηρισμένο διατηρητέο βυζαντινό μνημείο σε σχήμα ελεύθερου σταυρού με τρούλο και το οποίο παρουσιάζει εξαιρετικό αρχαιολογικό και αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον. Το ρέμα “Τράχωνες” διασχίζει το κτήμα και όλη η περιοχή είναι καλυμμένη με πεύκα, κυπαρίσσια και πλούσια βλάστηση, ιδιαίτερου δασικού ενδιαφέροντος. Ενδιαφέρον επίσης παρουσιάζει και η οικία Γερουλάνου, που όμως πλέον όπως και όλο το κτήμα τελεί υπό πλήρη εγκατάληψη.
Το εκκλησάκι που υπάρχει στο κτήμα χρονολογείται από τα τέλη του 10ου έως τον 13ο αι. μ.Χ. και ήταν η μοναδική εκκλησία που λειτουργούσε για τους χριστιανούς των Τραχώνων, στα δύσκολα χρόνια της τουρκοκρατίας, αλλά και μετά την επανάσταση του 1821. Ήταν το πνευματικό καταφύγιο και το σημείο αναφοράς των κατοίκων της πόλης για αιώνες.
Πλησίον του σταθμού "Αργυρούπολη" του Μετρό, αποκαλύφθηκε ένα από τα τμήματα της Αστικής οδού της Κλασικής εποχής. Ο δρόμος, ο οποίος στο σημείο αυτό ανασκάφηκε από την ΚΣτ΄ Εφορεία Αρχαιοτήτων, διακρινόταν σε μήκος 40 μέτρων και ήταν παράλληλος της σημερινής Βουλιαγμένης, η οποία βρίσκεται δέκα- δεκαπέντε μέτρα δυτικότερα. Πέντε διαδοχικά οδοστρώματα ήρθαν στο φως σε βάθος 1-2,5 μέτρων από την επιφάνεια του εδάφους, ενώ το πλάτος του δρόμου εσωτερικά ήταν 4,70- 5 μέτρα. Σε κάποια σημεία του πάντως είχε παρασυρθεί από νεροσυρμές.
Σε παλαιότερη ανασκαφή εξάλλου, 154 μ. νοτιότερα, στη συμβολή των οδών Θουκυκίδου και Κωνσταντινουπόλεως είχαν εντοπισθεί και είναι σήμερα ορατά άλλα τμήματα της ίδιας οδού, καθώς και τμήματα ταφικών περιβόλων. Αμαξοτροχιές του αρχαίου δρόμου έχουν επίσης αποκαλυφθεί στο ύψος των Τραχώνων, ενώ τμήματα της οδού καθώς και τάφοι έχουν βρεθεί σε ανασκαφές στην περιοχή της Αργυρούπολης, κατά μήκος πάντοτε της σημερινής λεωφόρου Βουλιαγμένης.
Να σημειώσουμε επίσης ότι παράλληλα με το ρέμα των Τραχώνων και ειδικά από εκεί που ενώνονται οι δυο κλάδοι δίπλα στην υπερ-αγορά του Σκλαβενίτη (πρώην Carrefour και Continent) και προς τα κάτω που βγάζει στην παραλία του Αγίου Κοσμά, έχουν βρεθεί πολλές αρχαιολογικές θέσεις.
 |
| Αρχαιολογική θέση στην συμβολή των οδών Μαρίνου Αντίπα και Κλειούς, λίγα μόνο μέτρα μακριά από το ρέμα Τραχώνων |
Στην λήθη του μεσαίωνα και μετά στο Χασάνι
Μετά την κλασσική περίοδο της Ελλάδος και μετά την κατάκτηση από τους Ρωμαίους, η περιοχή πέφτει στην λήθη και δεν υπάρχουν καθόλου αναφορές γιαυτήν. Χρειάζεται να φτάσει η τουρκοκρατία πολλούς αιώνες αργότερα για να μάθουμε ότι περιοχή ήταν βοσκότοπος και άνηκε στον Τούρκο Χασάν Μπελίκ, τον μπέη Χασάνη, όπως τον αποκαλούσαν οι ντόπιοι, και του οποίου το όνομα διασώθηκε στα έγγραφα των αγοραπωλησιών. Συγκεκριμένα καταγράφεται ότι ο Αθηναίος Περικλής Ζωγράφος (1807-1868) ήταν εκείνος που αγόρασε το 1830 την περιοχή από τον Τούρκο που προαναφέραμε.
Με επιγαμία η περιουσία του Ζωγράφου πέρασε στην οικογένεια Καραγιαννόπουλου, της οποίας ο τελευταίος απόγονος, ο ανιψιός της γυναίκας του Ζωγράφου δικηγόρος Γεώργιος Κ. Καραγιαννόπουλος (1860-1933), υπερασπίστηκε με υπερβολικό πάθος την περιουσία του. Ιδιόρρυθμος και μονήρης, δεν επέτρεπε ούτε καν να περνούν από το τεράστιο κτήμα του. Πυροβολούσε αδιάκριτα κυνηγούς, ψαράδες και εκδρομείς και έδινε αφορμή για να γράφονται ειδήσεις, σχόλια, ακόμη και χρονογραφήματα στις εφημερίδες. Στο κτήμα δέσποζε ένας πύργος, που άφησε έντονα τα σημάδια του στην ιστορία της Αττικής και τη φαντασία του κόσμου. Ο διώροφος πύργος είχε ανεγερθεί επί Τουρκοκρατίας για την προστασία του ιδιοκτήτη από πειρατικές επιδρομές.
Η παλαιά ονομασία Ελληνικό
Όσο για την ονομασία, πολλοί πιστεύουν πως το «Ελληνικό» αποτελεί μετονομασία του «Χασάνι». Όμως το «Ελληνικό» είναι παμπάλαιο τοπωνύμιο, το οποίο σώζεται σε παλιούς χάρτες τουλάχιστον από το πρώτο μισό του 19ου αιώνα, όταν αντιστοιχούσε σε περιοχή περίπου 1.500 στρεμμάτων, που διακρινόταν για το πετρώδες έδαφός της.
Σύμφωνα πάντως με την βικιπαιδεία, η παλιά ονομασία της περιοχής ήταν Λοιμικό, λόγω του λοιμοκαθαρτηρίου που υπήρχε εκεί. Στις αρχές του 20ου αιώνα καθιερώθηκε η ονομασία Ελληνικό, ως πιο εύηχη παραλλαγή της προηγούμενης ονομασίας. Δεν επεκράτησε όμως, παρά μόνο σταδιακά μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, καθώς ως τότε χρησιμοποιούνταν παράλληλα με την ονομασία Χασάνι, λόγω του πύργου του Τούρκου άρχοντα που προαναφέραμε.
Οι πρόσφυγες από τα Σούρμενα του Πόντου
«Ο πρώτος εποικισμός της περιοχής, που σήμερα ονομάζεται Ελληνικό, άρχισε αμέσως μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή» εξιστορεί ο πρόεδρος της Ένωσης Ποντίων Σουρμένων Γιώργος Σαραφίδης στο Αθηναϊκό - Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων και συμπληρώνει: «Συγκεκριμένα, το 1922, έφτασαν οι πρώτοι Πόντιοι πρόσφυγες που προέρχονταν από τα Σούρμενα, μια παραθαλάσσια κωμόπολη 35 χιλιόμετρα από την Τραπεζούντα».
Η Ένωση Ποντίων Σουρμένων ιδρύθηκε, λίγο αργότερα, το 1924 και αποτελεί έως και σήμερα ένα από τα σημαντικότερα «κύτταρα» του Ποντιακού Ελληνισμού. Κάθε χρόνο, οι Πόντιοι στα Σούρμενα αναβιώνουν το Ταφικό Έθιμο εδώ και σχεδόν έναν αιώνα. Δύο φορές κατά την γερμανική κατοχή και φέτος λόγω του κορονοϊού υπήρξαν τα μόνα έτη που δεν έλαβε χώρα η συγκεκριμένη παράδοση, που έχει τις ρίζες της στα εδάφη των προγόνων των προσφύγων, στον Εύξεινο Πόντο.
Μετά την κλασσική περίοδο της Ελλάδος και μετά την κατάκτηση από τους Ρωμαίους, η περιοχή πέφτει στην λήθη και δεν υπάρχουν καθόλου αναφορές γιαυτήν. Χρειάζεται να φτάσει η τουρκοκρατία πολλούς αιώνες αργότερα για να μάθουμε ότι περιοχή ήταν βοσκότοπος και άνηκε στον Τούρκο Χασάν Μπελίκ, τον μπέη Χασάνη, όπως τον αποκαλούσαν οι ντόπιοι, και του οποίου το όνομα διασώθηκε στα έγγραφα των αγοραπωλησιών. Συγκεκριμένα καταγράφεται ότι ο Αθηναίος Περικλής Ζωγράφος (1807-1868) ήταν εκείνος που αγόρασε το 1830 την περιοχή από τον Τούρκο που προαναφέραμε.
Με επιγαμία η περιουσία του Ζωγράφου πέρασε στην οικογένεια Καραγιαννόπουλου, της οποίας ο τελευταίος απόγονος, ο ανιψιός της γυναίκας του Ζωγράφου δικηγόρος Γεώργιος Κ. Καραγιαννόπουλος (1860-1933), υπερασπίστηκε με υπερβολικό πάθος την περιουσία του. Ιδιόρρυθμος και μονήρης, δεν επέτρεπε ούτε καν να περνούν από το τεράστιο κτήμα του. Πυροβολούσε αδιάκριτα κυνηγούς, ψαράδες και εκδρομείς και έδινε αφορμή για να γράφονται ειδήσεις, σχόλια, ακόμη και χρονογραφήματα στις εφημερίδες. Στο κτήμα δέσποζε ένας πύργος, που άφησε έντονα τα σημάδια του στην ιστορία της Αττικής και τη φαντασία του κόσμου. Ο διώροφος πύργος είχε ανεγερθεί επί Τουρκοκρατίας για την προστασία του ιδιοκτήτη από πειρατικές επιδρομές.
Η παλαιά ονομασία Ελληνικό
Όσο για την ονομασία, πολλοί πιστεύουν πως το «Ελληνικό» αποτελεί μετονομασία του «Χασάνι». Όμως το «Ελληνικό» είναι παμπάλαιο τοπωνύμιο, το οποίο σώζεται σε παλιούς χάρτες τουλάχιστον από το πρώτο μισό του 19ου αιώνα, όταν αντιστοιχούσε σε περιοχή περίπου 1.500 στρεμμάτων, που διακρινόταν για το πετρώδες έδαφός της.
Σύμφωνα πάντως με την βικιπαιδεία, η παλιά ονομασία της περιοχής ήταν Λοιμικό, λόγω του λοιμοκαθαρτηρίου που υπήρχε εκεί. Στις αρχές του 20ου αιώνα καθιερώθηκε η ονομασία Ελληνικό, ως πιο εύηχη παραλλαγή της προηγούμενης ονομασίας. Δεν επεκράτησε όμως, παρά μόνο σταδιακά μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, καθώς ως τότε χρησιμοποιούνταν παράλληλα με την ονομασία Χασάνι, λόγω του πύργου του Τούρκου άρχοντα που προαναφέραμε.
Οι πρόσφυγες από τα Σούρμενα του Πόντου
«Ο πρώτος εποικισμός της περιοχής, που σήμερα ονομάζεται Ελληνικό, άρχισε αμέσως μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή» εξιστορεί ο πρόεδρος της Ένωσης Ποντίων Σουρμένων Γιώργος Σαραφίδης στο Αθηναϊκό - Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων και συμπληρώνει: «Συγκεκριμένα, το 1922, έφτασαν οι πρώτοι Πόντιοι πρόσφυγες που προέρχονταν από τα Σούρμενα, μια παραθαλάσσια κωμόπολη 35 χιλιόμετρα από την Τραπεζούντα».
Η Ένωση Ποντίων Σουρμένων ιδρύθηκε, λίγο αργότερα, το 1924 και αποτελεί έως και σήμερα ένα από τα σημαντικότερα «κύτταρα» του Ποντιακού Ελληνισμού. Κάθε χρόνο, οι Πόντιοι στα Σούρμενα αναβιώνουν το Ταφικό Έθιμο εδώ και σχεδόν έναν αιώνα. Δύο φορές κατά την γερμανική κατοχή και φέτος λόγω του κορονοϊού υπήρξαν τα μόνα έτη που δεν έλαβε χώρα η συγκεκριμένη παράδοση, που έχει τις ρίζες της στα εδάφη των προγόνων των προσφύγων, στον Εύξεινο Πόντο.
Το άγονο Ελληνικό
Μέχρι την έλευση των πρώτων προσφύγων, το Ελληνικό ήταν ένας ακατοίκητος χώρος, μια άγονη και άνυδρη περιοχή. Παλαιότερα, έως το 1830, αποτελούσε βοσκοτόπι που εκτεινόταν έως τη Βούλα και ανήκε στον Τούρκο Πασά Χασάν και έφερε την ονομασία Χασάν Τσιφλίκι.
«Στα μέσα της δεκαετίας του ’20, με την έλευση των προσφύγων, η κοινότητα στο Παλαιό Χασάνι ονομάζεται Κομνηνά. Τα χωράφια των κατοίκων της εκτείνονταν έως την περιοχή που σήμερα βρίσκεται ο Άγιος Κοσμάς» διηγείται ο Γ. Σαραφίδης.
Τα επόμενα χρόνια, με τις ανταλλαγές πληθυσμών, τους Πόντιους πρόσφυγες ακολούθησαν και Θράκες. Η περιοχή στους πρόποδες του Υμηττού ονομάστηκε Σούρμενα σε μια απόπειρα να θυμίζει στους νέους κατοίκους τα εδάφη που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν. Σε αυτό τον ακατοίκητο για αιώνες, τον βραχώδη και αφιλόξενο τόπο, έστησαν οι Πόντιοι τις πρώτες σκηνές τους. Κάποιοι επιχείρησαν να χτίσουν πλίνθινα σπίτια αλλά οι προσπάθειές τους απέβησαν άκαρπες καθώς τα κτίσματα γρήγορα κατέρρευσαν από τα νερά της βροχής.
Οι κλήροι
Στα τέλη της δεκαετίας του ’20, το υπουργείο Γεωργίας έδωσε στους πρόσφυγες κλήρους ανταλλάξιμης γης 5 στρεμμάτων. Στα Σούρμενα και στο Άνω Ελληνικό, σε κάθε πρόσφυγα αντιστοιχούσαν - μετά την εισφορά για δρόμους και κοινόχρηστους χώρους - συνολικά 4 στρέμματα. «Οι κάτοικοι έδωσαν περίπου μισό στρέμμα από την περιουσία τους για να γίνουν το νεκροταφείο, η εκκλησία και το σχολείο στα Σούρμενα» λέει ο Γ. Σαραφίδης.
Στο Κάτω Ελληνικό, κάθε νέος κάτοικος προκειμένου να μπορέσει να εγκατασταθεί αναλάμβανε την υποχρέωση να προχωρήσει σε εκβραχισμούς του οικοπέδου του, περίφραξη με μάντρα και δημιουργία κήπου. Με τις συγκεκριμένες προϋποθέσεις που τέθηκαν, οι μόνοι που ουσιαστικά είχαν την δυνατότητα να κατοικήσουν ήταν εύποροι πρόσφυγες από τις περιοχές της Σμύρνης, του Πόντου αλλά και από την Κωνσταντινούπολη. Έμποροι, άνθρωποι των γραμμάτων αλλά και εφοπλιστές κατοίκησαν την περιοχή που ονομάστηκε Κηπούπολη. «Τα οικόπεδα είχαν οπωροφόρα δέντρα και λουλούδια δίνοντας τον τόνο της περιοχής» λέει ο Γ. Σαραφίδης.
«Η πορεία του Ποντιακού Ελληνισμού είναι, επί της ουσίας, η ιστορία της Ελλάδας. Είναι γεμάτη από κόπο, ξεριζωμό και αγώνα για επιβίωση» υπογραμμίζει ο Δήμαρχος Ελληνικού Γιάννης Κωνσταντάτος και προσθέτει: «Εδώ και 100 χρόνια, η νεότερη ιστορία του τόπου μας είναι συνδεδεμένη άρρηκτα με τους πρόσφυγες από τον Πόντο, οι οποίοι στην, τότε, άγονη περιοχή του Ελληνικού κατέφυγαν και έστησαν ξανά τη ζωή τους στην περιοχή των Σουμένων».
Το πρώτο σχολείο
Στα Σούρμενα, τα πρώτα χρόνια, οι κάτοικοι ζουν σε σκηνές. Και το πρώτο δημοτικό σχολείο φιλοξενήθηκε και αυτό σε σκηνή. Το πρώτο κτίριο δημοτικού σχολείου ήταν πέτρινο και ολοκληρώθηκε το 1932 στη θέση ΠΙΚΠΑ στην πλατεία Σουρμένων. Διέθετε δύο αίθουσες, ένα γραφείο και ένα χολ. Λειτούργησε ως μονοθέσιο μέχρι το 1968.
Σε πολύ κοντινή απόσταση από το πρώτο σχολείο της περιοχής, χτίστηκε το ιατρείο, ενώ σήμερα βρίσκεται στην θέση του το Ιστορικό και Λαογραφικό Ποντιακό Μουσείο Σουρμένων. «Οι πρόσφυγες στα Σούρμενα εξέτρεφαν ζώα και καλλιεργούσαν στάρι και κριθάρι. Οι δεσμοί με τους ντόπιους έσφιξαν με την πάροδο των χρόνων και οι Πόντιοι ενσωματώθηκαν στην τοπική κοινωνία» τονίζει ο Γ. Σαραφίδης.
 |
| Πηγή: ΠΑΛΙΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗΣ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ |
Πέτρινοι οικισμοί
Τα πρώτα πέτρινα σπίτια χτίζονται το 1928 ενώ το ίδιο έτος κατασκευάζεται και το δημόσιο πηγάδι στην οδό Ιασωνίδου. Έως το 1956 που φτάνει στην περιοχή το δίκτυο ύδρευσης, οι κάτοικοι είτε άνοιγαν πηγάδια βάθους από 20 έως και 30 μέτρα είτε αγόραζαν νερό από τους νερουλάδες που γυρνούσαν με τα δίκυκλα.
«Οι πρώτες κατοικίες των Ποντίων αλλά και των προσφύγων από τη Μικρά Ασία ήταν στο χώρο όπου δημιουργήθηκε το αεροδρόμιο του Ελληνικού. Το καθεστώς Μεταξά, στα μέσα της δεκαετίας του ’30, απαλλοτρίωσε την περιοχή με βίαιο τρόπο για να γίνει ο αεροδιάδρομος. Και η πλειονότητα των προσφύγων μεταφέρθηκε στην περιοχή όπου κατοικούν έως και σήμερα οι Πόντιοι, στα Σούρμενα» εξηγεί ο Γ. Κωνσταντάτος.
Σημειώνεται ότι οι πρώτες απαλλοτριώσεις έλαβαν χώρα το 1935 ενώ καθώς προχωρούσαν οι εργασίες για την κατασκευή του αεροδιαδρόμου, συνεχίστηκαν οι κατεδαφίσεις σπιτιών από το Χασάνι έως τα όρια της Κηπούπολης.
Δύο χρόνια αργότερα, το 1937, αρχίζει η κατασκευή της Λεωφόρου Βουλιαγμένης, η οποία ολοκληρώνεται ένα χρόνο μετά, το 1938. Η περιοχή συνδέεται, πλέον, με λεωφοριακή γραμμή που φτάνει στο κέντρο της Αθήνας, με αφετηρία την οδό Ακαδημίας.
Το αεροδρόμιο
Η κατασκευή του αεροδρομίου αρχίζει το 1938 από τον αρχιτέκτονα - πολιτικό μηχανικό Νικόλαο Σαβαρλή. Ο πρώτος αεροδιάδρομος είχε μήκος 1.800 μέτρων. Ωστόσο, κατά την περίοδο της γερμανικής κατοχής, ο Σαβαρλής αρνήθηκε να συνεργαστεί με τις δυνάμεις των Ναζί και το έργο δεν ολοκληρώθηκε.
Πέντε χρόνια μετά, το 1943, δίνεται εντολή εκκένωσης της περιοχής. Οι κάτοικοι μεταφέρονται σε σπίτια στην Κοκκινιά, τη Νέα Σμύρνη και την Καλλιθέα. Στην περιοχή διαμορφώνεται ένα εικονικό αεροδρόμιο με στόχο να προστατευτούν από τους βομβαρδισμούς οι πραγματικές εγκαταστάσεις.
Μετά το 1945, ο χώρος - γνωστός πλέον ως Αεροδρόμιο Χασάνι - αξιοποιήθηκε από την Αμερικανική Πολεμική Αεροπορία ως βάση επιχειρήσεων. Μάλιστα, για όσα διάστημα παρέμεναν γερμανικές δυνάμεις σε ελληνικά νησιά, από το Αεροδρόμιο Χασάνι, πετούσαν συμμαχικά αεροσκάφη με στόχο να πλήξουν τα εν λόγω κατοχικά στρατεύματα.
Τα πρώτα πέτρινα σπίτια χτίζονται το 1928 ενώ το ίδιο έτος κατασκευάζεται και το δημόσιο πηγάδι στην οδό Ιασωνίδου. Έως το 1956 που φτάνει στην περιοχή το δίκτυο ύδρευσης, οι κάτοικοι είτε άνοιγαν πηγάδια βάθους από 20 έως και 30 μέτρα είτε αγόραζαν νερό από τους νερουλάδες που γυρνούσαν με τα δίκυκλα.
«Οι πρώτες κατοικίες των Ποντίων αλλά και των προσφύγων από τη Μικρά Ασία ήταν στο χώρο όπου δημιουργήθηκε το αεροδρόμιο του Ελληνικού. Το καθεστώς Μεταξά, στα μέσα της δεκαετίας του ’30, απαλλοτρίωσε την περιοχή με βίαιο τρόπο για να γίνει ο αεροδιάδρομος. Και η πλειονότητα των προσφύγων μεταφέρθηκε στην περιοχή όπου κατοικούν έως και σήμερα οι Πόντιοι, στα Σούρμενα» εξηγεί ο Γ. Κωνσταντάτος.
Σημειώνεται ότι οι πρώτες απαλλοτριώσεις έλαβαν χώρα το 1935 ενώ καθώς προχωρούσαν οι εργασίες για την κατασκευή του αεροδιαδρόμου, συνεχίστηκαν οι κατεδαφίσεις σπιτιών από το Χασάνι έως τα όρια της Κηπούπολης.
Δύο χρόνια αργότερα, το 1937, αρχίζει η κατασκευή της Λεωφόρου Βουλιαγμένης, η οποία ολοκληρώνεται ένα χρόνο μετά, το 1938. Η περιοχή συνδέεται, πλέον, με λεωφοριακή γραμμή που φτάνει στο κέντρο της Αθήνας, με αφετηρία την οδό Ακαδημίας.
Το αεροδρόμιο
Η κατασκευή του αεροδρομίου αρχίζει το 1938 από τον αρχιτέκτονα - πολιτικό μηχανικό Νικόλαο Σαβαρλή. Ο πρώτος αεροδιάδρομος είχε μήκος 1.800 μέτρων. Ωστόσο, κατά την περίοδο της γερμανικής κατοχής, ο Σαβαρλής αρνήθηκε να συνεργαστεί με τις δυνάμεις των Ναζί και το έργο δεν ολοκληρώθηκε.
Πέντε χρόνια μετά, το 1943, δίνεται εντολή εκκένωσης της περιοχής. Οι κάτοικοι μεταφέρονται σε σπίτια στην Κοκκινιά, τη Νέα Σμύρνη και την Καλλιθέα. Στην περιοχή διαμορφώνεται ένα εικονικό αεροδρόμιο με στόχο να προστατευτούν από τους βομβαρδισμούς οι πραγματικές εγκαταστάσεις.
Μετά το 1945, ο χώρος - γνωστός πλέον ως Αεροδρόμιο Χασάνι - αξιοποιήθηκε από την Αμερικανική Πολεμική Αεροπορία ως βάση επιχειρήσεων. Μάλιστα, για όσα διάστημα παρέμεναν γερμανικές δυνάμεις σε ελληνικά νησιά, από το Αεροδρόμιο Χασάνι, πετούσαν συμμαχικά αεροσκάφη με στόχο να πλήξουν τα εν λόγω κατοχικά στρατεύματα.
 |
| Το αεροδρόμιο του Ελληνικού την δεκαετία του 1950. Πηγή: ΠΑΛΙΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗΣ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ |
Η επιστροφή
Η λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου σηματοδότησε την απαρχή της σταδιακής επιστροφής των κατοίκων. Οι βομβαρδισμοί είχαν προκαλέσει σοβαρές ζημιές στα κτίσματα και οι παλιοί κάτοικοι των Σουρμένων τα έχτισαν από την αρχή. Μάλιστα, δεν ήταν λίγοι εκείνοι που, αδυνατώντας να βρουν τους πόρους για να φτιάξουν πάλι τα σπίτια τους, υποχρεώθηκαν να πουλήσουν μέρος των περιουσιών τους.
«Η δεκαετία που ακολούθησε, από το 1945 έως και το 1955, υπήρξε περίοδος ανοικοδόμησης για την ευρύτερη περιοχή του Ελληνικού» αναφέρει ο πρόεδρος της Ένωσης Ποντίων Σουρμένων. Κατασκευάζονται κυρίως μονοκατοικίες με εσωτερικές αυλές. Οι κάτοικοι της περιοχής προέρχονται κυρίως από την εργατική τάξη. «Εκείνη την περίοδο, περίπου το 70% των κατοίκων που επιστρέφουν, εγκαθίστανται στην περιοχή των Σουρμένων» προσθέτει ο Γ. Σαραφίδης.
Το 1956, τα οικήματα στο Χασάνι και σε σημαντικό τμήμα του Κάτω Ελληνικού κατεδαφίζονται προκειμένου να επεκταθεί το αεροδρόμιο και η Αμερικανική Στρατιωτική Βάση. Ήδη από το 1950, το αεροδρόμιο είχε αποκτήσει και δεύτερο διάδρομο απογείωσης και πρόσγειωσης μήκους 2.250 μέτρων ενώ και πρώτος αεροδιάδρομος είχε επεκταθεί σε μήκος φτάνοντας - και αυτός - τα 2.250 μέτρα.
Η επέκταση του Ελληνικού
Η ίδρυση της Ολυμπιακής Αεροπορίας στα 1956 από τον Αριστοτέλη Ωνάση «απογειώνει» την κίνηση του αεροδρομίου με συνέπεια δύο χρόνια μετά, το 1958, ο πρώτος αεροδιάδρομος να επεκταθεί εκ νέου με το μήκος του - πλέον - να φτάνει τα 3.000 μέτρα.
Τον Μάιο του 1962, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής έθεσε τον θεμέλιο λίθο του ανατολικού αεροδρομίου στο Ελληνικό, έργο που ανέλαβε ο διάσημος Αμερικανοφινλανδός αρχιτέκτονας Έερο Σάαρινεν. Τα επίσημα εγκαίνια του Ανατολικού Αερολιμένα πραγματοποιήθηκαν το 1969 ενώ κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’70, ο κυρίως αεροδιάδρομος επιμηκύνθηκε πάλι, φτάνοντας τα 3.500 μέτρα.
Το 1976, η ελληνική κυβέρνηση έλαβε την απόφαση για την κατασκευή του νέου αεροδρομίου στα Σπάτα. Η ιστορία από τότε, είναι λίγο πολύ γνωστή. Ένα τέταρτο του αιώνα αργότερα, το 2001, η τελευταία πτήση από το Ελληνικό αναχωρεί με προορισμό τη Θεσσαλονίκη και «ανοίγει» τις πύλες του το «Ελευθέριος Βενιζέλος».
Η λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου σηματοδότησε την απαρχή της σταδιακής επιστροφής των κατοίκων. Οι βομβαρδισμοί είχαν προκαλέσει σοβαρές ζημιές στα κτίσματα και οι παλιοί κάτοικοι των Σουρμένων τα έχτισαν από την αρχή. Μάλιστα, δεν ήταν λίγοι εκείνοι που, αδυνατώντας να βρουν τους πόρους για να φτιάξουν πάλι τα σπίτια τους, υποχρεώθηκαν να πουλήσουν μέρος των περιουσιών τους.
«Η δεκαετία που ακολούθησε, από το 1945 έως και το 1955, υπήρξε περίοδος ανοικοδόμησης για την ευρύτερη περιοχή του Ελληνικού» αναφέρει ο πρόεδρος της Ένωσης Ποντίων Σουρμένων. Κατασκευάζονται κυρίως μονοκατοικίες με εσωτερικές αυλές. Οι κάτοικοι της περιοχής προέρχονται κυρίως από την εργατική τάξη. «Εκείνη την περίοδο, περίπου το 70% των κατοίκων που επιστρέφουν, εγκαθίστανται στην περιοχή των Σουρμένων» προσθέτει ο Γ. Σαραφίδης.
Το 1956, τα οικήματα στο Χασάνι και σε σημαντικό τμήμα του Κάτω Ελληνικού κατεδαφίζονται προκειμένου να επεκταθεί το αεροδρόμιο και η Αμερικανική Στρατιωτική Βάση. Ήδη από το 1950, το αεροδρόμιο είχε αποκτήσει και δεύτερο διάδρομο απογείωσης και πρόσγειωσης μήκους 2.250 μέτρων ενώ και πρώτος αεροδιάδρομος είχε επεκταθεί σε μήκος φτάνοντας - και αυτός - τα 2.250 μέτρα.
Η επέκταση του Ελληνικού
Η ίδρυση της Ολυμπιακής Αεροπορίας στα 1956 από τον Αριστοτέλη Ωνάση «απογειώνει» την κίνηση του αεροδρομίου με συνέπεια δύο χρόνια μετά, το 1958, ο πρώτος αεροδιάδρομος να επεκταθεί εκ νέου με το μήκος του - πλέον - να φτάνει τα 3.000 μέτρα.
Τον Μάιο του 1962, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής έθεσε τον θεμέλιο λίθο του ανατολικού αεροδρομίου στο Ελληνικό, έργο που ανέλαβε ο διάσημος Αμερικανοφινλανδός αρχιτέκτονας Έερο Σάαρινεν. Τα επίσημα εγκαίνια του Ανατολικού Αερολιμένα πραγματοποιήθηκαν το 1969 ενώ κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’70, ο κυρίως αεροδιάδρομος επιμηκύνθηκε πάλι, φτάνοντας τα 3.500 μέτρα.
Το 1976, η ελληνική κυβέρνηση έλαβε την απόφαση για την κατασκευή του νέου αεροδρομίου στα Σπάτα. Η ιστορία από τότε, είναι λίγο πολύ γνωστή. Ένα τέταρτο του αιώνα αργότερα, το 2001, η τελευταία πτήση από το Ελληνικό αναχωρεί με προορισμό τη Θεσσαλονίκη και «ανοίγει» τις πύλες του το «Ελευθέριος Βενιζέλος».
 |
| Το αεροδρόμιο του Ελληνικού την δεκαετία του 1950. Πηγή:ΠΑΛΙΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗΣ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ |
Η νέα εποχή
Πέρασαν 19 χρόνια προκειμένου να ξεκινήσουν και επίσημα τα έργα στο Ελληνικό, με στόχο τη μεγαλύτερη αστική ανάπλαση στην Ευρώπη. Η συνολική επένδυση θα φτάσει τα 8 δισ. ευρώ. Με μέγεθος 2.500 στρέμματα, στο Ελληνικό θα δημιουργηθεί το μεγαλύτερο παράκτιο πάρκο της Μεσογείου.
Υπολογίζεται ότι θα ανοίξουν 10.000 νέες θέσεις εργασίας κατά την περίοδο της κατασκευής και συνολικά 80.000 κατά την περίοδο πλήρους λειτουργίας του Ελληνικού. Μεταξύ άλλων, ο σχεδιασμός προβλέπει οικιστικές ζώνες, αθλητικές εγκαταστάσεις, αστικό και επιχειρηματικό κέντρο όπου θα στεγάζονται εταιρείες και θα λαμβάνουν χώρα εκπαιδευτικές δραστηριότητες, ενυδρείο που θα συνδράμει ενισχυτικά στο Ωκεανογραφικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογίας καθώς και μια μαρίνα 337 θέσεων με ξενοδοχεία, τουριστικό συγκρότημα και καζίνο.
Πέρασαν 19 χρόνια προκειμένου να ξεκινήσουν και επίσημα τα έργα στο Ελληνικό, με στόχο τη μεγαλύτερη αστική ανάπλαση στην Ευρώπη. Η συνολική επένδυση θα φτάσει τα 8 δισ. ευρώ. Με μέγεθος 2.500 στρέμματα, στο Ελληνικό θα δημιουργηθεί το μεγαλύτερο παράκτιο πάρκο της Μεσογείου.
Υπολογίζεται ότι θα ανοίξουν 10.000 νέες θέσεις εργασίας κατά την περίοδο της κατασκευής και συνολικά 80.000 κατά την περίοδο πλήρους λειτουργίας του Ελληνικού. Μεταξύ άλλων, ο σχεδιασμός προβλέπει οικιστικές ζώνες, αθλητικές εγκαταστάσεις, αστικό και επιχειρηματικό κέντρο όπου θα στεγάζονται εταιρείες και θα λαμβάνουν χώρα εκπαιδευτικές δραστηριότητες, ενυδρείο που θα συνδράμει ενισχυτικά στο Ωκεανογραφικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογίας καθώς και μια μαρίνα 337 θέσεων με ξενοδοχεία, τουριστικό συγκρότημα και καζίνο.
Την 20η Δεκεμβρίου του 2021 και νωρίτερα του αναμενομένου, ένα μέρος του πάρκου, το Experience Park, που θα κοσμεί το Ελληνικό άνοιξε τις πύλες του για το κοινό.
Καθόλου άσχημα για την περιοχή που πριν από έναν αιώνα αποτέλεσε καταφύγιο για τους εκδιωγμένους Πόντιους από τα περίχωρα της Τραπεζούντας.
«Εκατό χρόνια η καρδιά του Ποντιακού Ελληνισμού χτυπά στην περιοχή μας, με μεγάλες εκδηλώσεις κάθε έτος, όπως το Ταφικό Έθιμο και το Παμποντιακόν Πανοΰρ. Η ιστορία του τόπου μας είναι συνδεδεμένη με την εξέλιξη, την ανάπτυξη και την πρόοδο από ανθρώπους του μόχθου και του αγώνα, όπως είναι οι Πόντιοι» καταλήγει ο Δήμαρχος Ελληνικού Γιάννης Κωνσταντάτος.
Ηλίας Σιατούνης
Πηγές:
ΑΠΕ-ΜΠΕ
Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο Ποντίων Σουρμένων
Δήμος Ελληνικού - Αργυρούπολης
«Ανίχνευση του κοινωνικοπολιτιστικού πλαισίου ζωής στους δήμους Αλίμου, Αργυρούπολης, Γλυφάδας, Ελληνικού», Αθηναϊκό Κέντρο Μελέτης του Ανθρώπου
http://www.alimos.gov.gr/istoria/
https://el.wikipedia.org/wiki
Ηλίας Σιατούνης
Πηγές:
ΑΠΕ-ΜΠΕ
Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο Ποντίων Σουρμένων
Δήμος Ελληνικού - Αργυρούπολης
«Ανίχνευση του κοινωνικοπολιτιστικού πλαισίου ζωής στους δήμους Αλίμου, Αργυρούπολης, Γλυφάδας, Ελληνικού», Αθηναϊκό Κέντρο Μελέτης του Ανθρώπου
http://www.alimos.gov.gr/istoria/
https://el.wikipedia.org/wiki
https://www.mousalim.gr/theoretikamathemata/istoria/istorikasalimo.html
https://www.in.gr/2017/10/23/culture/poies-einai-oi-epimaxes-arxaiotites-sto-elliniko/
https://www.tovima.gr/2010/05/08/culture/sto-fws-i-arxaia-lewforos-boyliagmenis/
https://www.taathinaika.gr/istoria-tou-ellinikou-attikis/
https://www.in.gr/2017/10/23/culture/poies-einai-oi-epimaxes-arxaiotites-sto-elliniko/
https://www.tovima.gr/2010/05/08/culture/sto-fws-i-arxaia-lewforos-boyliagmenis/
https://www.taathinaika.gr/istoria-tou-ellinikou-attikis/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου